Dünyada iki milyarddan çox insanın hələ də təhlükəsiz şəkildə idarə olunan içməli suya çıxışı yoxdur.

BMT çərşənbə axşamı bildirib ki, universal əhatə dairəsinə doğru irəliləyiş kifayət qədər sürətlə getmir.

BMT-nin səhiyyə və uşaq agentlikləri bildirib ki, keçən il dünyada hər dörd nəfərdən biri təhlükəsiz idarə olunan içməli suya çıxışı yoxdur, 100 milyondan çox insan isə çaylar, gölməçələr və kanallar kimi yerüstü sulardan asılı vəziyyətdə qalıb.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı və UNICEF, su, kanalizasiya və gigiyena (WASH) xidmətlərinin geridə qalmasının milyardlarla insanı daha çox xəstəlik riski altında qoyduğunu söyləyib.

Onlar birgə araşdırmada bildiriblər ki, dünya 2030-cu ilə qədər bu cür xidmətlərin universal əhatəsinə nail olmaq məqsədinə çatmaq yolundan çox uzaqdadır.
Bunun əvəzinə, bu məqsəd getdikcə əlçatmazdır deyə xəbərdarlıq etdilər.

ÜST-nin ətraf mühit üzrə rəhbəri Ruediger Krech deyib ki, su, kanalizasiya və gigiyena imtiyazlar deyil: bunlar əsas insan hüquqlarıdır. Xüsusilə ən marginallaşmış icmalar üçün fəaliyyəti sürətləndirməliyik.

Hesabatda içməli su xidmətlərinin beş səviyyəsi nəzərdən keçirilib.
Təhlükəsiz idarə olunan, ən yüksək, binada əlçatan olan, lazım olduqda mövcud olan və nəcis və prioritet kimyəvi çirklənmədən təmizlənmiş içməli su kimi müəyyən edilir.
Aşağıdakı dörd səviyyə əsasdır (təkmilləşdirilmiş su daxil olmaq üçün 30 dəqiqədən az vaxt tələb edir), məhdud (təkmilləşdirilmiş, lakin daha uzun sürən), təkmilləşdirilməmiş (məsələn, qorunmayan quyu və ya bulaqdan) və səth sularıdır.

Hesabatda deyilir ki, 2015-ci ildən bəri 961 milyon insan təhlükəsiz şəkildə idarə olunan içməli suya çıxış əldə edib, əhatə dairəsi 68 faizdən 74 faizə yüksəlib.
Keçən il hələ də təhlükəsiz idarə olunan içməli su xidmətlərindən məhrum olan 2,1 milyard insanın 106 milyonu səth sularından istifadə edib ki, bu da son on ildə 61 milyon azalma deməkdir.
Tədqiqatda yerüstü suların içmək üçün istifadəsini aradan qaldıran ölkələrin sayının 2015-ci ildəki 142-dən 2024-cü ildə 154-ə yüksəldiyi bildirilir.
2024-cü ildə 89 ölkənin ən azı əsas içməli suya universal çıxışı olub, onlardan 31-i təhlükəsiz idarə olunan xidmətlərə universal çıxışı olub.
Hər dörd nəfərdən birindən çoxunun hələ də əsas xidmətlərdən məhrum olduğu 28 ölkə əsasən Afrikada cəmləşib.

Tədqiqata gəlincə, 2015-ci ildən bəri 1,2 milyard insan təhlükəsiz idarə olunan sanitariya xidmətlərinə çıxış əldə edib, əhatə dairəsi 48 faizdən 58 faizə yüksəlib.
Bunlar, digər ev təsərrüfatları ilə paylaşılmayan və ifrazatların təhlükəsiz şəkildə yerində atıldığı və ya çıxarılaraq sahədən kənarda təmizləndiyi təkmilləşdirilmiş qurğular kimi müəyyən edilir.
Açıq defekasiya ilə məşğul olan insanların sayı 2024-cü ildə 429 milyon nəfər azalaraq 354 milyon nəfərə və ya dünya əhalisinin dörd faizinə düşüb.
Tədqiqatın nəticələrinə görə, 2015-ci ildən bəri 1,6 milyard insan əsas gigiyena xidmətlərindən - evdə sabun və su ilə əl yuma qurğusu - əhatə dairəsi 66 faizdən 80 faizə yüksəlib.
UNICEF-in WASH üzrə direktoru Sesiliya Şarp xəbərdarlıq edib: “Uşaqların təhlükəsiz suya, kanalizasiyaya və gigiyenaya çıxışı olmadıqda, onların sağlamlığı, təhsili və gələcəyi risk altındadır. Bu bərabərsizliklər xüsusilə qızlar üçün kəskindir, onlar tez-tez su toplama yükünü daşıyırlar və menstruasiya zamanı əlavə maneələrlə üzləşirlər. İndiki sürətlə hər bir uşaq üçün təhlükəsiz su və kanalizasiya vədi əlçatmazdır."

Reportyor.az



KARUSEL / DÜNYA