Çin təkid edib ki, Kuk adalarının baş nazirinin bu həftə Pekinə səfəri Cənubi Sakit okeanda kiməsə qarşı sui-qəsd məqsədi daşımır, baxmayaraq ki, bu səfər kiçik xalqla onun baş xeyriyyəçisi Yeni Zelandiya arasında diplomatik mübahisəyə səbəb olub.

Bu səfər Çinin Cənubi Sakit Okeandakı kiçik ada dövlətlərini cəlb etmək kampaniyasının bir hissəsi kimi görünür, burada Pekin öz iqtisadi çəkisindən və diplomatik çəkisindən istifadə edərək, tənqidçilərin fikrincə, ABŞ və müttəfiqlərinin təsirini azaltmaq və özünə mineral ehtiyatlara, balıqçılıq və qlobal nüfuza çıxış imkanı verməkdir.

Reportyor.az xəbər verir ki, Çin Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Quo Jiakun bazar ertəsi deyib Çin və Kuk adaları arasındakı əlaqələr heç bir üçüncü tərəfə qarşı yönəlməyib və heç bir üçüncü tərəfə tabe və ya pozulmamalıdır.

Yeni Zelandiyanın xarici işlər naziri Uinston Peters Kuk Adalarının Baş naziri Mark Brauna telefon danışığında Yeni Zelandiya ilə qondarma “Hərtərəfli Strateji Tərəfdaşlıq” və Braunun Çində imzalamaq niyyətində olduğu digər sazişlərin məzmununu müzakirə etməli olduğunu təkrar etdiyini söyləyib.

Petersin ofisi bazar günü verdiyi açıqlamada deyib ki, bu məsləhətləşmələrin olmaması Yeni Zelandiya hökuməti üçün ciddi narahatlıq doğurur.

Kuk adaları – 15.000 əhalisi olan 15 kiçik adadan ibarət, lakin böyük eksklüziv iqtisadi zona – ən böyük yardım mənbəyi olan Yeni Zelandiya ilə sərbəst əlaqədə özünü idarə edir. Demək olar ki, 60 illik tənzimləmə Kuk adalarının sakinlərinə Yeni Zelandiya vətəndaşlığına və pasportlarına sahib olmaq, Yeni Zelandiyada işləmək və yaşamaq imkanı verir.

Braun bildirib ki, Yeni Zelandiyaya Çinlə razılaşmanın təhlükəsizliyə toxunmadığı barədə məlumat verilib, lakin Yeni Zelandiyanın heç bir sənədin dəqiq ifadəsini nəzərdən keçirməsi lazım deyil. O, bu həftəsonu Pekinə edəcəyi dövlət səfərinin bərpa olunan enerji və kənd təsərrüfatına diqqət yetirəcəyini, lakin bu səfərin dənizçilik məsələlərinə, gəmiçilik və dəniz dibi mineralların inkişafına – Yeni Zelandiya, Avstraliya, ABŞ və digərlərinin xüsusilə narahat olduqları sahələrə də toxunacağını söyləyib.

Bu cür razılaşmalar ətrafında şəffaflığın olmaması narahatlıqları ikiqat artırdı, xüsusən də Solomon adaları ittifaqlarını Tayvandan Çinə köçürdükdən və gizli təhlükəsizlik paktı bağladıqdan sonra Çin təhlükəsizlik qüvvələrinin ABŞ, Avstraliya və Yeni Zelandiyanın uzun müddət dominantlıq etdiyi bölgədə möhkəmlənməsinə dair qorxuları artırdı.

Təhlükəsizlik paktı regionda Çin dəniz qüvvələrinin mövcudluğu və digər ölkələrin Avstraliyaya yaxın olan və İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Yaponiya ilə ABŞ-ın vəhşi döyüşlər apardığı bölgəyə çıxışına meydan oxuya biləcək quru qoşunlarının yerləşdirilməsi ilə bağlı narahatlıqları artırdı.
KARUSEL / DÜNYA