"Pakistan İran-Pakistan (İP) qaz kəməri müqaviləsini ləğv edərsə, 18 milyard dollar cərimə ödəməli olacaq".
Bunu Pakistan Neft Nazirliyi İctimai Hesablamalar Komitəsində (PAC) keçirilən iclasda nazirlik rəsmisi Nur Alam Xan deyib. Onun sözlərinə görə, İslamabad 2024-cü ilin fevral-mart aylarına qədər öz ərazisində IP qaz kəməri layihəsinin bir hissəsini tamamlaya bilməsə, İran Pakistanı 18 milyard dollar məbləğində cərimə edə bilər.
Nazirlik rəsmisi deyib ki, İP qaz kəməri layihəsi ABŞ-dan da icazə alıb. Xarici İşlər Nazirliyi vasitəsilə yazılı sorğu göndərilir, qaz kəmərini çəkməsək, İran daha çox cərimə tətbiq edəcək.
Müzakirələrdən sonra komitə yekdilliklə məsələni ABŞ səfirliyinə göndərmək qərarına gəlib və səfir İrana cərimə ödəməsi üçün Pakistana icazə verməsi və ya 18 milyard dollar ödəməsi barədə məlumatlandırılacaq. Pakistanın Baş Auditoru tərəfindən qaldırılan audit etirazları müzakirə edilərkən məlum olub ki, 2017-ci ildən 2020-ci ilə qədər müxtəlif LNG şirkətlərinə əlavə 27 milyon dollar ödənilib.
Mövcud məlumata görə, İran qaz yatağından Pakistan sərhədinə qədər öz ərazisində boru kəmərinin bir hissəsini artıq tamamlayıb və burada Pakistan hissəsinə qoşulmalıdır. 2019-cu ilin sentyabrında Pakistanın Dövlətlərarası Qaz Sistemləri (ISGS) və İran Milli Qaz Şirkəti (NIGC) boru kəmərinin tikintisi ilə bağlı yenidən işlənmiş saziş imzaladılar və bu müqavilədə nə İran, nə də Pakistan gecikmələrə görə digərini məhkəməyə verməyəcək və ya cərimə tətbiq etməyəcək.

Boru kəməri tamamlandıqdan və istismara verildikdən sonra Pakistana İrandan gündəlik 750 milyon kub fut qaz almağa imkan verəcək. 2019-cu ilin fevral ayında Tehran İslamabada İP qaz xətti layihəsi çərçivəsində Pakistan ərazisində boru kəmərinin müəyyən edilmiş müddət ərzində tikilməməsinə görə arbitraj məhkəməsi prosesini davam etdirmək niyyəti barədə məlumat verib və Qaz Satışının Alqı-Satqı Sazişinin (GSPA) cərimə bəndinə istinad edib.
2009-cu ildə 25 il müddətinə imzalanmış GSPA müqaviləsində Pakistanın İran sərhədindən Nəvabşaha qədər 781 kilometrlik boru kəmərinin çəkilməsi üçün üç illik tikinti müddəti var idi. Layihənin 2014-cü ilin dekabrına qədər başa çatdırılması, əməliyyatın 1 yanvar 2015-ci il tarixindən başlanması və İranın öz hissəsini, Pakistanın isə öz hissəsini quracağı seqmentli yanaşma əsasında həyata keçirilməsi nəzərdə tutulurdu. İlkin razılaşmaya əsasən, Pakistan arbitraj bəndində nəzərdə tutulduğu kimi, 2015-ci il yanvarın 1-dən etibarən İrana gündə 1 milyon dollar ödəməli idi. Əgər İran təhlükəni reallaşdırsa və arbitraj məhkəməsi ilə irəliləsə, Pakistan milyardlarla dollar cəza ilə üzləşə bilər.
KARUSEL / DÜNYA