Şokedici bir araşdırma göstərdi ki, bəzi zərərsiz görünən gündəlik vərdişlər beyin sağlamlığının pisləşməsinin və depressiya və Alzheimer kimi ciddi xəstəliklərin inkişafının gizli səbəbi ola bilər.

Vərdişlər, həyata keçirmək üçün az şüurlu səy və ya dərin düşünmə tələb edən, avtomatik hala gələn təkrarlanan davranışlar kimi tanınır. Gündəlik təcrübələr köklü vərdişlərə çevrildikdə, onlar demək olar ki, avtomatik olaraq yerinə yetirilir, yeni və mürəkkəb vəzifələrə diqqət yetirmək üçün zehni enerjini azad edir.

Yeni bir vərdiş formalaşdırarkən, prefrontal korteks bu prosesin əsas sürücüsü kimi ortaya çıxır. Beynin ön hissəsində yerləşən bu korteks qatlanmış boz maddə strukturu ilə xarakterizə olunur və qabaqcıl idrak funksiyalarına cavabdeh olan "icra mərkəzi" rolunu oynayır.

Prefrontal korteks vərdişlərin formalaşmasında üç əsas vəzifəni yerinə yetirir:

Yeni davranışın strateji planlaşdırılması

Vərdişin həyata keçirilməsi ilə bağlı qərarların qəbulu

Ardıcıllığa mane olan problemin həlli

Bu beyin bölgəsi vərdiş formalaşmasının ilkin mərhələsində tapşırıq avtomatik tapşırıqlara cavabdeh olan digər beyin sahələrinə təhvil verilənə qədər mürəkkəb zehni prosesləri idarə edən "icraçı menecer" rolunu oynayır və prefrontal korteksin yeni çağırışlara fokuslanmasını təmin edir.

Kaliforniyada beyin görüntüləmə tədqiqatı üzrə mütəxəssis olan məşhur psixiatr Dr.Daniel Amen milyonlarla insanın idrak funksiyası üçün real təhlükələrini dərk etmədən gündəlik tətbiq etdikləri yeddi ümumi vərdiş barədə xəbərdarlıq edib.

Beyninizə səssizcə zərər verən 7 gündəlik vərdiş – onlardan qaçın:

1. Xeyr deyə bilməmək:
Hər şeyə “hə” deməyi dayandırın. Yeni öhdəliklər götürməzdən əvvəl "bu barədə düşünəcəyəm" deməyi öyrənin.

2. Multitasking:
Multitasking (çox vəzifə) diqqətinizi azaldır, yaddaşınızı və qərar qəbuletmə qabiliyyətinizi zəiflədir, stress və narahatlığı artırır. Bir anda bir tapşırığa diqqət yetirin.

3. Ultra işlənmiş qidaların həddindən artıq istehlakı:
Çips, peçenye və dondurma kimi qidalar piylənmə, diabet, xərçəng, depressiya və erkən ölümlə əlaqələndirilir. Bunun əvəzinə zövq aldığınız və bədəninizə fayda verən sağlam qidaları seçin.

4. Fiziki hərəkətsizlik:
Fiziki fəaliyyətin olmaması beyinə qan axını azaldır, depressiya və Alzheimer riskini artırır. Daimi hərəkət əhval-ruhiyyəni və konsentrasiyanı yaxşılaşdıra bilər.

5. Zərərli şəxsi qulluq məhsullarından istifadə:
Parabenlər və ftalatlar kimi zəhərli kimyəvi maddələr olan məhsullar hormonları poza bilər və yorğunluq, depressiya, beyin dumanı və DEHB-yə bənzəyən simptomlara səbəb ola bilər. Bu riskdən qaçmaq üçün məhsulun təhlükəsizliyini yoxlamaq üçün Think Dirty kimi proqramlardan istifadə edin.

6. Böyümədən sabit bir rejimə sadiq qalmaq:
Öyrənməyi dayandırdığınız zaman beyniniz zəifləməyə başlayır. Müntəzəm olaraq yeni şeylər öyrənməklə beyninizi stimullaşdırın.

7. Təhlükəsizliyə məhəl qoymamaq və baş zədəsi riski:
Amin bildirir ki, hətta yüngül baş xəsarətləri də narahatlıq, depressiya, beyin dumanı, əsəbilik və yaddaş problemləri kimi psixi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.

O, yaralanma riskini minimuma endirmək üçün velosiped sürərkən dəbilqə taxmağı, pilləkənlərdən istifadə edərkən məhəccərlərdən tutmağı və maşın sürərkən mesaj yazmaqdan çəkinməyi tövsiyə edir.

Reportyor.az 



SAĞLAMLIQ / KARUSEL