Arxeoloqlar qrupu Mərakeşdə eramızdan əvvəl 4000-1000-ci illər arasında mövcud olmuş qədim kənd təsərrüfatı cəmiyyətinin qalıqlarını üzə çıxararaq əhəmiyyətli kəşf ediblər.

Antiquity jurnalında dərc edilən bu kəşf, Afrikanın şimal-qərbində yaxşı başa düşülməyən tarixdən əvvəlki dövrdən əvvəllər məlum olmayan ən qədim kənd təsərrüfatı cəmiyyətini ortaya qoyub.

Tapıntını edən beynəlxalq komandanın üzvü, Kembric Universitetinin professoru Cyprian Broodbank, Aralıq dənizi arxeologiyasının keçmiş tarixdən əvvəlki Şimali Afrikanın fundamental aspektlərini nəzərdən qaçırdığına dair çoxdankı inancını ifadə edib.

Oued Behtdə yerləşən saytın Nil vadisindən kənarda Afrikada dövrünün ən böyük kənd təsərrüfatı yaşayış məntəqələrindən biri olduğuna inanılır.

Tədqiqatçılar Oued Behtdə qədim Troya şəhəri ilə müqayisə edilə bilən geniş miqyaslı kənd təsərrüfatı məskəni aşkarlayıb.

Son Neolit dövrünə aid olan bu sahə Nil bölgəsindən kənarda Afrikada öz dövrünün ən böyük kənd təsərrüfatı kompleksidir.

Qazıntı zamanı əhliləşdirilmiş bitki və heyvanların qalıqları, saxsı qablar və daş alətlər, həmçinin dərin anbar çuxurlarına dair çoxlu sübutlar tapılıb.

Cəbəllütariq boğazı boyunca İberiyadakı müasir yerlərdə oxşar anbar çuxurlarının tapılması, Məqribin eramızdan əvvəl dördüncü minillikdə Aralıq dənizinin qərbindəki daha geniş inkişaflarla əlaqəli olduğunu göstərir.

Bu yerlərdə fil sümüyü və dəvəquşu yumurtalarının olması bu əlaqəni daha da gücləndirir və güclü Afrika təsirindən xəbər verir.

Bu kəşflər Aralıq dənizi və Afrikanın sonrakı tarixə qədərki dövrünün anlayışını əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdirir.

Oued Beht və şimal-qərbi Məğrib açıq şəkildə daha geniş Aralıq dənizi bölgəsinin ayrılmaz hissələri idi və bu sosial dünyanın formalaşmasına əhəmiyyətli töhfə verib.

Bu yeni kəşf bölgənin bu dövrdə daha az inkişaf etdiyi fərziyyəsinə qarşı çıxır və onun daha geniş Aralıq dənizi mədəni mənzərəsində daha mərkəzi rol oynadığını göstərir.

Aralıq dənizi sahil xətti, Sahara səhrasına yaxınlığı və Afrika ilə Avropa arasında ən qısa dəniz keçidi kimi strateji mövqeyi ilə Mağrib uzun müddət mühüm mədəni inkişafların və qitələrarası əlaqələrin mərkəzi kimi tanınıb.

Paleolit, Dəmir dövrü və İslam dövrlərində bölgənin əhəmiyyəti yaxşı sənədləşdirilmiş olsa da, Aralıq dənizinin böyük bir hissəsində dinamik dəyişiklik dövrü olan təxminən eramızdan əvvəl 4000 və 1000-ci illər arasında onun arxeologiyası ilə bağlı biliklərdə əhəmiyyətli bir boşluq olmuşdur.

Reportyor.az
MARAQLI / KARUSEL